Vraag&Antwoord

Religieuze leiders (1) - Peter van 't Riet - 2017
Kan in het Jodendom de autoriteit van religieuze leiders worden tegen gegaan?

Vraag : Religieuze leiders hebben veel invloed op hun gelovigen en niet altijd in positieve zin. Kan in het Jodendom de autoriteit van religieuze leiders worden tegen gaan?

Antwoord : Binnen bepaalde grenzen kan dat zeker. Wat in elke Joodse groep van belang is, is niet wat mensen denken of vinden, maar hoe zij zich gedragen. Elke groep heeft immers gedragsregels nodig om te kunnen bestaan. Een beetje eenvoudig gesteld: Elke Joodse groep bepaalt zijn eigen gedragsregels waaraan de leden zich houden. Ben je het daar niet mee eens en willen de andere leden er geen verandering in brengen, dan leg je je erbij neer of je wordt maar lid van een andere groep. Groepen zijn daarin heel zelfstandig, individuen ook. Rabbijnen (religieuze leiders) kunnen daarin een belangrijke rol spelen als de groep dat wil, maar dat hoeft niet. Diensten in de synagoge kunnen bijvoorbeeld ook zonder rabbijn worden gehouden (wat in christelijke kerken niet kan zonder officiële voorganger). De functie van rabbijn is dus ook aan beperkingen onderhevig.

Rabbijnen corrigeren ook elkaar. En sinds lang geldt de regel dat zij er zijn voor de gemeenschap en de gemeenschap niet voor hen. In het Joodse onderwijs bijvoorbeeld zijn de rabbijnen er in het algemeen opuit zichzelf overbodig te maken: het gaat erom de leerlingen/studenten geestelijk zelfstandig te maken. In de Joodse literatuur worden ook meningsverschillen tussen leerlingen/studenten en leraren/docenten vermeld. Een belangrijke uitspraak in de Talmoed is: "Veel heb ik geleerd van mijn leraren, meer van mijn collega's, maar het meeste van mijn leerlingen." Een rabbijn mag dus best tegengesproken worden, maar wel met goede argumenten.

Toch realiseert men zich ook dat een gemeenschap gezagsdragers nodig heeft om conflicten en belangentegenstellingen te overbruggen. De functie van rabbijn is dan ook in de eerste plaats die van rechter. Aan hem/haar kunnen twee partijen een probleem voorleggen als ze er samen niet uitkomen. Maar als je dat doet, dan moet je de uitspraak van de rabbijn wel accepteren.

 


This is the website of Peter van 't Riet