Nieuwsbrief

Nieuwsbrief 40 - Peter van 't Riet - 2023
9 mei 2023

Beste lezer,

Het is al weer even geleden dat u in het najaar van 2022 de vorige nieuwsbrief van mij kreeg. Veel tijd heb ik sindsdien besteed aan het afronden van mijn nieuwe boek over Paulus. Maar nu is het dan zover!

Paulus-trilogie voltooid !!

Al mijn hele leven heb ik de brieven van Paulus onbegrijpelijke lectuur gevonden. Zijn zinnen zijn vaak ingewikkeld en zijn taalgebruik is vaak nogal warrig. Ook kon ik zijn theologie niet goed rijmen met alles wat ik in de loop der jaren over het Jodendom uit de eerste eeuw geleerd had. In de evangeliën treffen we immers een heel ander soort Jodendom aan! Toch had ik het gevoel dat Paulus' ideeën hun oorsprong moesten hebben in de toenmalige wereld, en dat zijn theologie veel systematischer in elkaar moest zitten dan uit de versnipperde weergave in zijn brieven valt op te maken. Twintig jaar geleden begon ik mij in hem te verdiepen. Wie was deze man, die zo fel in Jezus geloofde, terwijl hij Jezus nooit zelf ontmoet had? Welke ervaringen en culturele factoren uit zijn omgeving hebben zijn denken beïnvloed? Was hij vóór zijn bekering tot Christus wel de Farizeeër voor wie veel exegeten hem houden? In welk milieu is hij opgegroeid en welke vorm van Jodendom heeft hij zich in zijn jonge jaren eigen gemaakt? Uit die nieuwsgierigheid is de nu afgeronde Paulus-trilogie voortgekomen. In 2018 verscheen het eerste deel van Paulus' jeugd en jonge jaren, in 2019 volgde het tweede deel. Nu in voorjaar 2023 kan ik het derde en voorlopige laatste deel aan u presenteren. In deze boeken maakt u kennis met de wereld waarin Paulus leefde en opgroeide. En u kunt ontdekken waar die wereld in zijn brieven is terug te vinden. Als het u bij het lezen net zo vergaat als mij bij het schrijven, dan zullen veel duistere plaatsen in Paulus' brieven begrijpelijk voor u worden. Om het nieuwe deel in de context te zetten vat ik de eerste twee delen kort samen.

Deel 1 - Paulus' vorming en scholing in een hellenistisch-joods milieu

In deel 1 maakt u kennis met het Hellenisme, de dominante cultuur in die dagen, die veel gemeen had met de ontwikkeling waarin onze Westerse cultuur zich momenteel bevindt. Van die wereld maakte het Grieks sprekende, hellenistische Jodendom van de Diaspora deel uit. Dit Jodendom, waarin Paulus opgroeide, verschilde sterk van het Aramees sprekende Jodendom van Jezus en zijn leerlingen. Er was vermenging van joodse en Griekse opvattingen en gewoonten. Het Godsbeeld week af van dat van de Hebreeuwse Bijbel. En er was een sterke invloed van de Griekse wereldbeschouwing. Ook hadden hellenistische joden een andere Bijbel, de Septuagint. Dat was de Griekse Bijbelvertaling die in Paulus' tijd al zo'n 300 jaar oud was. Deze week in veel opzichten af van het Hebreeuwse origineel. Al deze factoren hebben invloed gehad op de inhoud van Paulus' brieven. Die zijn zelfs zo doortrokken van hellenistisch Jodendom, dat de conclusie voor de hand ligt dat Paulus in zijn jeugd zijn vorming en scholing heeft genoten in een hellenistisch-joods milieu in een grote Grieks-Romeinse stad zoals Tarsus in Klein-Azië. Meer informatie over dit boek vindt u op mijn website. Het boek is te bestellen bij Amazon.nl.
 

Deel 2 - Paulus als kind van de Grieks-Romeinse wereld

Het hellenistische Jodendom maakte deel uit van de Grieks-Romeinse (hellenistische) wereld. Daarin werd Paulus geconfronteerd met diverse aspecten van de Grieks-Romeinse cultuur. In deel 2 maakt u kennis met de Romeinse bestuurscultuur en de juridische inslag van Wet en Recht. U wordt geïnformeerd over de stoïsche en platonistische filosofie van die dagen. En u wordt ingewijd in de geheimen van de wijdverbreide mysteriegodsdiensten met hun inwijdings- en verlossingsrituelen. Al deze factoren hebben Paulus' brieven beïnvloed. Zij verklaren niet alleen veel duistere passages, maar ook belangrijke delen van Paulus' theologie worden begrijpelijk vanuit de Grieks-Romeinse context. Die wereld is zelfs zo met Paulus' denken verweven geweest, dat de conclusie gerechtvaardigd is dat hij opgroeide, niet alleen in een hellenistisch-joods milieu, maar ook te midden van de Grieks-Romeinse cultuur waarin dat joodse milieu was ingebed. Wel roepen al deze invloeden de vraag op, of zijn theologie nog wel in overeenstemming is gebleven met Jezus' leer over het koninkrijk van God, die voortkwam uit het Aramese Jodendom van het land Israël. Die vraag komt in deel 3 aan de orde. Meer informatie over het tweede deel vindt u op mijn website. Het boek is te bestellen bij Folianti.com.
 

Deel 3 - Paulus' leerschool in Jeruzalem

Opgegroeid in de Diaspora is Paulus als jongeman zijn licht gaan opsteken in het Aramees sprekende Jodendom in Jeruzalem en Judea. Deze fase van Paulus' leven staat vandaag weer sterk in de belangstelling voor het beantwoorden van vragen zoals: Hoe joods was Paulus? En is Paulus wel of niet binnen de grenzen van het toenmalige Jodendom gebleven? In deel 3 maakt u kennis met het Aramese Jodendom in het land Israël van de 1e eeuw. Tot dat Jodendom behoorde Jezus en de evangeliën zijn er nauw mee verwant. U maakt kennis met de oorsprong van het Aramese Jodendom, de inhoud van het Aramees-joodse geloof en de joodse groepen in die tijd. U wordt ingewijd in de geheimzinnige wereld van de apocalyptische schriftgeleerden, die zeer invloedrijk waren, maar later in vergetelheid raakten. U kunt zich verdiepen in de leer en het leven van de Essenen, die een teruggetrokken bestaan leidden onder andere in Qoemran bij de Dode Zee. Hun gedachtegoed kennen we uit hun geschriften (de Dode-Zeerollen). Daarna wordt stilgestaan bij Farizeeën, die niet alleen belangrijk zijn voor de studie van Paulus, maar ook voor de studie van de evangeliën. Een overzicht van de belangrijkste farizese leraren sluit de kennismaking met het Aramese Jodendom af.

Daarna leid ik u door de brieven van Paulus heen op zoek naar sporen van het Aramese Jodendom in zijn taal, bijbeluitleg en theologie. Deze speurtocht leidt aan het eind van het boek tot een ongewone conclusie over de Aramees-joodse groepen waarbij Paulus hoogstwaarschijnlijk wel en niet in de leer is geweest. Ook wordt regelmatig ingegaan op de kwestie of Paulus' theologie in overeenstemming is met de leer van Jezus zoals we die kennen uit de evangeliën. En tot slot geeft het boek antwoord op de vraag of Paulus wel of niet binnen het Jodendom van zijn tijd is gebleven. Maar aan dat alles kunt u na lezing uw eigen conclusies verbinden. Meer informatie over dit boek staat op mijn website. Het boek is te bestellen bij Amazon.nl.

Omdat deel 2 en 3 samenvattingen van de voorgaande delen bevatten, kunnen alle delen afzonderlijk worden gelezen. Ik wens ieder die de boeken ter hand neemt, veel leerzame momenten en Aha-erlebnisse toe, zoals ikzelf gehad heb tijdens de vele uren aan deze Paulus-trilogie besteed. Gegevens over de drie boeken zijn te vinden op mijn website: deel 1, deel 2 en deel 3.

Folianti gaat mee met zijn tijd

Het familiebedrijf Folianti werd in 1993 opgericht als boekhandel in tweedehands boeken over Jodendom, Bijbelkunde en joods-christelijke onderwerpen. In die tijd ging alles nog per post. Begin jaren '00 zijn we met de boekhandel het internet op gegaan en later hebben we ook mijn cursussen en lezingen en de uitgave van mijn boeken erin ondergebracht. Dat houdt het nodige werk in van laten drukken van boeken, beheren van voorraden, verkopen, verzenden en administreren. Maar de tijden zijn veranderd en tegenwoordig zijn er eenvoudiger manieren om de "bedrijfsvoering" in te richten. Daarom hebben we besloten die op een aantal punten te veranderen.

Nieuwe boeken en boeken waarvan de voorraad op is, zullen met 'printing on demand' worden verkocht via Amazon.nl. Dat gebeurde al met de Engelse vertalingen via Amazon.com. Voor u heeft verkoop via Amazon twee voordelen: de boeken blijven beschikbaar om aan te schaffen of cadeau te geven, én de verzendkosten zijn aanmerkelijk lager dan bij Folianti. Alleen boeken waarvan we nog voorraad hebben, blijven voorlopig te koop bij Folianti.com. Ook de verkoop van tweedehands boeken gaan we de komende tijd heroverwegen.

Dat betekent dat Folianti de komende jaren voornamelijk nog bestaat als uitgever van mijn boeken en brochures, als verkooppunt voor de brochures (die te dun zijn om bij Amazon onder te brengen) en voor het aanvragen van cursussen en lezingen.

Op dit moment zijn de volgende titels bij Amazon.nl te bestellen:

Binnenkort zullen ook Lukas versus Matteüs en De filosofie van het Scheppingsverhaal daar verkrijgbaar zijn. Bij Folianti.com resteren dan nog de titels:

Alle gegevens over mijn publicaties zullen op mijn website www.petervantriet.nl te vinden blijven. Daar wordt u doorgelinkt naar het juiste verkooppunt. Hopelijk heeft deze vernieuwing voor u zowel als voor ons meer voor- dan nadelen.

Nederlandse vertaling van de Talmoed

Tijdens een van de najaarsbijeenkomsten van het leerhuis in Oosterwolde (Fr.), waar ik was als docent, werd mij een bijzonder boek aangeboden door dr. J.H. (Jak) Verwaal. Het gaat om de Nederlandse uitgave van de eerste twee hoofdstukken van het Talmoedtraktaat Sanhedrin, vertaald door Jacob Nathan de Leeuwe. Het is een bijzonder indrukwekkende en fraaie uitgave die te verkrijgen is bij uitgeverij Skandalon. Jak Verwaal is voorzitter van de Stichting Talmoed Nederland die De Leeuwe ondersteunt bij zijn vertaalwerk.

De Babylonische Talmoed is na de Hebreeuwse Bijbel het belangrijkste verzamelwerk binnen het Jodendom. De Talmoed geeft uitleg bij de Tora, ze is een bruisende verzameling van discussies tussen rabbijnen en een grote bron van nuttige gedragsvoorschriften en anekdotes. Eerder verschenen van de hand van De Leeuwe al twee delen met de vertaling van en toelichting op het Talmoedtraktaat Berachot (Zegenspreuken). Sanhedrin is een belangrijk Talmoedtraktaat. Het handelt met name over de rechtspraak en de gang van zaken in de rechtbanken, maar ook liturgie en dagelijks leven komen aan de orde. De vertaling geeft de Misjna (teksten tot 200 CJ), de Gemara (rabbijnse commentaren daarop tot 600 CJ), én alle commentaren van de grote joodse geleerde Rasji (1040-1106). De Leeuwe voorziet de vertaling bovendien van uitleg. Hij is Talmoeddocent aan het rabbijnenseminarie te Amsterdam

Het boek is een aanrader voor wie zich wil verdiepen in de interessante wereld van het rabbijnse Jodendom.

Leerhuiscursus in de Zwolse synagoge

In januari en februari 2023 gaf ik in de synagoge van Zwolle op drie woensdagavonden een leerhuiscursus over het midrasjkarakter van de evangeliën. Besproken werden diverse hoofdstukken uit mijn boek Zonder Tora leest niemand wel. De cursus werd georganiseerd door de Stichting Judaica Zwolle en was toegankelijk voor iedere belangstellende. Er waren 26 deelnemers die geanimeerd deelnamen en veel vragen over de stof inbrachten. Velen gaven na afloop aan een dergelijke cursus volgend seizoen graag weer te willen volgen. Daar ga ik dan ook serieus over nadenken. Inmiddels is het gesprek daarover met het bestuur van Stichting Judaica opgestart.

Lezingen

Na een lange periode van weinig mogelijkheden om lezingen te geven zijn ze dit voorjaar weer volop van start gegaan. Inmiddels zijn ze alweer achter de rug. Voor het volgende seizoen staan de volgende lezingen en leerdiensten op het programma (zie ook de Agenda op mijn website).

4-10-2023  - Lezing Joodse Scheppingsverhalen
Inhoud: Joden hebben door alle eeuwen heen verhalen verteld over de schepping van de wereld. Veel van die verhalen maken op moderne lezers een fabelachtige indruk. Verzonnen zij maar wat? Of dachten zij werkelijk dat de wereld ontstaan was zoals ze het vertelden? Deze lezing gaat uit van een ander uitgangspunt: Joodse scheppingsverhalen geven antwoord op religieuze en filosofische vragen uit de tijd van de vertellers. Organisatie: Genootschap Nederland-Israël Drenthe. Plaats: Goede Herderkerk, Middenweg 14, Hoogeveen Tijd: 19.45 uur.

5-10-2023  - Lezing Wie waren de Farizeeën?
Inhoud: Voor de meeste mensen hebben de Farizeeën als felle tegenstanders van Jezus een slechte reputatie. Maar het historische beeld van hen is veel genuanceerder dan de indruk die uit vooral de evangeliën van Markus en Matteüs naar voren komt. In de lezing wordt u bijgepraat over wie zij werkelijk waren. Organisatie: PKN, Commissie Kerk en Israël, Aalten. Plaats: Ludgerstraat 66 7121 EM Aalten. Tijd: 19.30 - 21.30 uur.

11-10-2023  - Leerhuis Wrede Bijbelverhalen?
Inhoud: In de Bijbel staan veel verhalen die op moderne lezers wreed en gewelddadig overkomen. Maar wat betekenden die verhalen in de tijd waarin zij werden geschreven? En is onze manier van Bijbel lezen wel zo geschikt om die verhalen goed te begrijpen? Op deze en dergelijke vragen wordt in deze bijeenkomst ingegaan. Organisatie: PKN Wierden, Hervormde Kapel. Plaats: Dahliastraat 4, Wierden. Tijd: 20.15 uur.

15-10-2023  - Leerdienst over een Bijbelgedeelte
Onderwerp: Wordt t.z.t. bekend gemaakt. Organisatie: Arboretum Kerk, Wageningen. Plaats: August Faliseweg 22, Wageningen. Tijd: 10.00 uur. 

Ik wens u allen een mooi vervolg van het voorjaar toe en een stralende zomer.

Met vriendelijke groet,

Peter van 't Riet

P.S. Is uw e-mailadres per ongeluk op onze maillist gekomen, of wilt u in de toekomst om welke reden dan ook geen nieuwsbrieven meer ontvangen, laat ons dat gerust weten. We halen dan uw adres van de lijst af.

 


This is the website of Peter van 't Riet