Boekrecensie

Boekbespreking Als een duif naar het land Assur - D.H.B. - 1988
Gereformeerd Kerkblad

Barnard en Van 't Riet schonken een boek waar degenen die zich indringend met het bijbelboek Jona bezig houden stellig veel aan hebben. Zij beginnen met een "woord-voor-woord-vertaling". Op deze wijze stellen zij, komt het dynamische van de Hebreeuwse tekst veel beter tot zijn recht. De hoofdstukken 6 tot en met 9 geven een commentaar op het boek. De hoofdstukken 2 tot en met 5 zijn een uitwerking van het "verklaard vanuit Tenach (= Oude Testament) en rabbijnse traditie tegen de achtergrond van de tijd". Veel afbeeldingen en tabellen verhelderen het betoog.

Insiders weten dat al sedert lang onder theologen verschil van mening bestaat m.b.t. de vraag of het boek Jona werkelijk historische gebeurtenissen beschrijft. Volgens de beide auteurs "ligt de conclusie voor de hand dat dit bijbelboek niet zozeer historische gebeurtenissen wil beschrijven, alswel een literaire kreatie is die geschreven werd met een ander doel. Voor het juiste begrip van dit boek is het van belang dit scherp in het oog te houden." (p.32) Het Boek Jona, aldus de schrijvers, is een midrasjverhaal. En zo'n verhaal heeft in de eerste plaats een onderrichtsfunctie. Abstracte zaken worden er in "aangeduid door middel van konkrete beelden." Historisch bezien is het volstrekt onbelangrijk of Jona wel of niet in Ninevé isgeweest. Doch theologisch is hij er wel degelijk geweest. Hij gaat er "steeds weer heen als het boek op de Grote Verzoendag in de synagoge gelezen wordt.

Het gaat er namelijk om, welke boodschap er voor de lezer van het boek schuilt in Jona's opdracht naar Ninevé te gaan, in zijn aanvankelijke weigering en in zijn uiteindelijke recalcitrantie ten opzichte van God. Die boodschap bepaalt het didaktische karakter van het boek. Een midrasj-verhaal is geschreven om niet alleen de tijdgenoot maar ook de latere hoorder, te onderwijzen aangaande een bepaalde kijk op de wereld waarin deze leeft en hem op te voeden in een levenshouding welke in die wereld maar beter kan worden aangenomen. Voorzover het verhaal zich daarbij opstelt tegenover tegengestelde opvattingen onder tijdgenoten, is het niet alleen didaktisch maar ook polemisch, van
aard.

De argumenten van de auteurs hebben me niet overtuigd. Aannemelijker lijkt mij hetgeen b.v. prof. dr. G.Ch. Aalders stelt. Deze komt na brede afweging van veel argumenten tot de conclusie dat het boek Jona wél historie biedt. "Men kan moeilijk tot een andere conclusie komen dan dat het boek inderdaad als een reëel historisch verhaal is bedoeld. Zo is het klaarblijkelijk ook opgevat door de Joden. Blijkens een oude tekstwijziging in Tobit 14:4, en blijkens 3 Macc. 6:8, alsmede blijkens
het feit dat Jezus hen verwees naar het teken van Jona (Mattheüs 12:39, 40; 16:14) En dat Jezus zelf de historiciteit aanvaardde blijkt niet alleen uit deze verwijzing, maar bovendien ook uit de herinnering aan de bekering der Ninevieten (Matth. 12:41; Luk. 11:32)". ("Oud Testamentische Kanoniek", blz. 262).

Het boek wordt afgesloten met een groot aantal discussievragen.


This is the website of Peter van 't Riet