Vraag&Antwoord

Antisemitisme (4) - Peter van 't Riet - 2016
Wat vind je van Toynbee's verklaring van het antisemitisme?

Vraag : Bij Antisemitisme (3) betoog je dat we de oorzaken van antisemitisme niet in het Jodendom, maar in de niet-joodse wereld moeten zoeken. De historicus Toynbee dacht daar anders over en liet er geen onduidelijk over bestaan waarin de oorzaak van het antisemitisme gezocht moest worden. Hoe zit dat?

Antwoord : Abba Hillel Silver omschrijft de opvattingen van Toynbee over het Jodendom in Where Judaism differed (1957) als volgt (pag. 84): Jodendom is in Toynbee’s ogen "mere opposition" en "stage heroism" tegen de Westerse beschaving. Zelf heeft Toynbee het over een "fossil" en een "relic of the Syriac civilization" (p. 81). Het Jodendom is dus een achterhaald element uit een allang verdwenen cultuur. Als je Toynbee's opvattingen leest (bijv. op p. 77-78 van het genoemde boek), dan zou je de vraag: "Waar komt het antisemitisme vandaan?" voor onze Westerse wereld zelfs kunnen toespitsen op de vraag: "Waar komt het antisemitisme van Toynbee vandaan?"

Ik krijg de indruk dat Toynbee's antisemitisme niet alleen christelijk geïnspireerd is (d.w.z. geïnspireerd door een klassiek soort antisemitisch christendom dat vandaag alleen nog massaal bestaat binnen de oosterse kerken). Er klinkt in zijn woorden ook een historische arrogantie door die de eigen geschiedenisopvatting probeert te rechtvaardigen door het Jodendom te kleineren. Ik vermoed dat het Jodendom niet paste in Toynbee's theorie over de geschiedenis als een opkomst en ondergang van beschavingen (zie het artikel over hem in de Wikipedia). Het Jodendom had volgens deze theorie allang ten onder moeten gaan.

Eigenlijk is het het oude liedje waar ik in Antisemitisme (1) al over schreef: Er bestaat een volk dat anders is dan alle andere volken (Ester 3:8). Het voldoet niet aan de verwachtingen die andere volken incl. prof. Toynbee van de geschiedenis hadden en hebben. Joden zijn zo eigenwijs om aan hun "anders zijn" vast te houden tegen alle verdrukking in, en zij doen dat al 3000 jaar. Al hun tegenstanders verdwijnen op enig moment uit de geschiedenis, maar het joodse volk blijft altijd maar bestaan. Dat is wat antisemieten niet begrijpen en waaraan zij zich ergeren. En voor die ergernis zoeken ze voortdurend een rechtvaardiging. Toynbee is daar een goed voorbeeld van.


This is the website of Peter van 't Riet