Antwoord: De vraag wie jood is, is een vraag die het jodendom zelf al eeuwenlang bezighoudt. Ook al sinds eeuwen is het antwoord dat daarop door de meeste joden gegeven wordt: hij/zij die een joodse moeder heeft. Voor jood-zijn is dus niet van belang welke overtuiging men aanhangt of hoe men zich gedraagt (alhoewel dat niet als onbelangrijk wordt gezien), maar of men via de vrouwelijke lijn tot het joodse volk behoort. Jood-zijn is een vorm van nationaliteit, niet van geloofsovertuiging. Wie niet in een joods milieu is opgevoed, kan alleen als jood geaccepteerd worden als hij/zij kan aantonen een joodse moeder, een joodse grootmoeder van moederskant, een joodse overgrootmoeder van moeders moederskant etc. te hebben.

Sommige liberaal-joodse rabbijnen accepteren ook zogenaamde vaderjoden als jood (dit zijn personen die wel een joodse vader, maar geen joodse moeder hebben), omdat velen van hen in een soms ernstig identiteitsconflict verkeren. Ik neem aan dat deze liberale rabbijnen dit principe niet op grootvaders en overgrootvaders overdragen. Deze door liberale rabbijnen als jood erkende vaderjoden worden overigens in orthodox-joodse gemeenten niet als jood erkend en kunnen er ook geen lid van worden.

Ook wie kan aantonen langs vrouwelijke lijn jood of jodin te zijn, moet erop rekenen dat acceptatie niet overal op dezelfde wijze verloopt. In dat geval wordt men in orthodoxe kring meestal zonder meer geaccepteerd, maar kan het voorkomen dat er in liberaal-joodse gemeenten nog een toelatingsprocedure wordt verlangd.

Wie geen jood is en het toch wil worden, kan tot het jodendom toetreden door een z.g. gioer-procedure te ondergaan. Men moet dan een joodse gemeente vinden die bereid is de bekeerling te accepteren en die hem/haar ondersteuning wil geven bij het "uitkomen". Maar ook moet men rabbijnen vinden die het hele proces willen begeleiden en goedkeuren. Na een langdurige opleiding met de nodige examens, waarbij men de eigen levenswijze geheel moet inrichten naar de halacha (de joods-wettelijke levenspraktijk) kan men dan besneden worden (voor mannen) en het rituele bad ondergaan (voor mannen en vrouwen). Wie deze procedure echter in liberaal-joods milieu ondergaat, zal in orthodox-joods milieu niet als jood erkend worden. Ook als men de procedure in het buitenland ondergaat (bijv. in Israël) doet men er verstandig aan zich ervan te overtuigen dat zij wordt erkend door de rabbijnen van het land waarin men wil gaan wonen, omdat men anders het risico loopt daar alsnog als niet-jood te worden gezien.

Wie een sterke drang ervaart jood te worden en langs de weg van de gioer tot het jodendom wil toetreden moet erop rekenen dat zijn/haar leven geheel op de kop wordt gezet. Bovendien zal men aanvankelijk niet op veel medewerking van de rabbijnen kunnen rekenen. Het jodendom heeft geen bekeringsdrang, eerder zal men bekeerlingen van toetreding proberen af te houden. Deze houding en praktijk zijn gebaseerd op een eeuwenlange ervaring met proselieten (bekeerlingen), die niet altijd gunstig was. Sommigen bekeerlingen worden zo fanatiek joods, dat zij andere joden gaan kritiseren. Anderen haken al weer snel af als de omstandigheden voor joden moeilijk worden bijv. in tijden van vervolging. Bovendien maken rabbijnen vaak onderscheid tussen gerechtvaardigde en ongerechtvaardigde motieven. Jood worden omdat de partner joods is, wordt in orthodoxe kring meestal niet als een juist motief gezien. Wel de oprechte wens volgens de Tora te leven geldt als een goed motief. De gioer-procedure is er dan ook op gericht alleen de echte volhouders toe te laten. Ik vergelijk het wel eens met de wijze waarop men in het christendom priester of predikant wordt. Ook dat is een langdurig proces dat het leven van de betrokkene totaal gaat beheersen en een sterke, oprechte motivatie vereist.

De vraag is nu, waarom men als niet-jood tot het jodendom zou willen toetreden. Het jodendom zelf verlangt het niet, omdat men als niet-jood ook "gerechtvaardigd" kan worden door zich aan de Noachidische voorschriften te houden (o.a. het nastreven van een rechtvaardige samenleving). Ook kent het jodendom het concept van de "goj met een joodse nesjomme", de niet-jood met een joodse ziel, dat wil zeggen iemand die geen jood is, maar er een joods levensgevoel op na houdt. De studie van het joodse gedachtegoed en het leren van de Hebreeuwse taal om die studie makkelijker of zinvoller te maken, kan ook voor een niet-jood een enorme verdieping aan het leven geven. Wel zijn daarmee niet alle problemen opgelost: er is dan geen traditiegemeenschap waar men deel van kan uitmaken en er is geen standaard levenspraktijk waarmee men het persoonlijke leven kan inrichten. Wie desondanks een oprechte drang voelt tot het jodendom toe te treden en een gioer wenst te ondergaan, moet zich realiseren dat die keuze gepaard gaat met het overwinnen van vele problemen.