Vraag&Antwoord

Joodse karakter van Handelingen (1) - Peter van 't Riet
Waarop baseert u de mening dat het Lukas in de Handelingen te doen was om de joden in de diaspora?

Vraag: In uw boek Lukas versus Matteüs (2005, p. 271) maakt u de opmerking dat het Lukas vooral te doen was om de joden in de diaspora. De traditioneel christelijke opvatting is dat het hem te doen was om de heidenen (de gojiem, de volken). In Handelingen 2 zijn het immers de vertegenwoordigers van de gojiem die de heilige geest ontvangen. En in Handelingen 28:28 merkt Paulus op dat "het heil aan de heidenen is gezonden". Waar is uw opvatting op gebaseerd?

Antwoord: Ik merk op dat de "vertegenwoordigers" van de volken in Handelingen 2 allemaal joden of jodengenoten (tot het jodendom overgegane heidenen) waren (zie bijv. Handelingen 2:5). Dat ze verderop worden aangeduid als Meden, Parthen etc., is alleen om hun land van herkomst aan te duiden. Het gaat in Handelingen 2 dus om joden uit de diaspora, die voor kortere of langere tijd in Jeruzalem verbleven. Zij gaan na het feest weer terug naar huis, of blijven in Jeruzalem om joodse pelgrims uit hun landen van herkomst op te vangen.

De woorden van Paulus in Handelingen 28:28 zijn eveneens gericht tot de joden, nl. die van Rome! Hij roept hen op de heidenen niet uit te sluiten van "het heil (d.i. de verlossing) van God", maar hen er juist bij te betrekken. Dat dit een betoog van Lukas is aan de joden uit de diaspora, blijkt ook uit het feit dat in de Handelingen het woord zelden rechtstreeks tot niet-joden wordt gericht (godvrezenden en Romeinse hoogwaardigheidsbekleders uitgezonderd). In Lukas de Jood (1984, 2009) heb ik laten zien dat Lukas in de Handelingen vooral de joden in de diaspora oproept om ook de gojiem in hun messiaanse strategie te betrekken (het woordje "vooral" sluit andere bedoelingen niet uit). Deze opvatting van Lukas was en is niet vanzelfsprekend. Immers de eeuwen door zijn er joden geweest die in hun messiaanse verwachtingen geen plaats voor niet-joden inruimden. We zien vandaag dat Lukas' benadering nog heel actueel is: als het huidige Israël in vrede wil leven met zijn buren, dan zal het met allerlei middelen de gojiem (nu de Arabieren) moeten zien over te halen het sluiten van vrede ("Gods heil") als een betere weg te beschouwen dan oorlog en wraak.


This is the website of Peter van 't Riet