Vraag : Tegenwoordig horen we veel over religieuze autoriteiten die hun aanhangers bepaalde geloofsovertuigingen proberen op te dringen. Is er ruimte in het Jodendom om zelf over de religie na te denken? Is er ruimte voor twijfel en/of de kans om te discussiëren?
Antwoord : In het Jodendom is er niet alleen ruimte om zelf over alles na te denken, het is in feite een religieuze plicht. Dat komt omdat het Jodendom de relatie tussen God en mens anders opvat dan in andere religies meestal het geval is. De mens is niet onderworpen aan God die naar eigen voorkeur met hem kan doen wat Hij wil. God en mens zijn partners van elkaar, ze hebben een verbond met elkaar gesloten waarin beiden rechten en plichten hebben. Die zijn vastgelegd in de Tora (de eerste 5 boeken van de Bijbel). Het doel van dat verbond is dat God en mens samen werken aan de verbetering van de wereld (in het Hebreeuws heet dat tikoen olaam). Dat houdt ook in dat mensen samen met God streven naar verbetering van zichzelf en hun gemeenschap.
God wordt in het Jodendom dan ook niet vereerd en geprezen, omdat men zich aan Hem onderworpen voelt, maar omdat men Hem liefheeft en respecteert. Verder wordt er vooral een indringend gesprek met Hem gevoerd. Dat gesprek loopt via voorgaande generaties die er boeken over hebben geschreven zoals de Hebreeuwse Bijbel en de Talmoed. Door die geschriften te bestuderen, er met elkaar kritisch over na te denken en over te discussiëren, ontstaat er zoiets als een gesprek "waar God aan deelneemt". Dat gesprek, die discussie kan weer nieuwe inzichten opleveren.
Kritisch nadenken wordt kinderen vanaf jonge leeftijd geleerd. Daarin speelt het stellen van vragen een belangrijke rol. De Talmoed (nog vele malen dikker dan de Bijbel) begint zelfs met een vraag. Zonder vragen geen antwoorden. Het Jodendom is dan ook een discussiereligie. En in die discussies kan het er vaak heftig aan toegaan. De naam "Israël" (eerst een naam voor de stamvader Jakob, later een aanduiding voor het hele Joodse volk) wordt in Genesis 32:28 zelfs verklaard als: "jij hebt gestreden met God en mensen en je hebt overwonnen". Dat strijden is vandaag vooral een woordenstrijd.
Ook als Joden samen leren, is elke Jood zelf verantwoordelijk voor zijn eigen leerproces en trekt zijn eigen conclusies. Als een mens niet in vrijheid tot zijn/haar overtuiging komt, dan is het zijn/haar overtuiging niet. En die vrijheid moet je iedereen gunnen.