Vraag&Antwoord

Christendom en jodendom (3) - Peter van 't Riet - 2015
Staan christendom en jodendom niet lijnrecht tegenover elkaar met betrekking tot de messias en de verzoening?

Vraag : Een kernvraag die ik heb is hoe jodendom en christendom zich tot elkaar verhouden. Ik denk dat er – zeker in het verleden – in de kerk te weinig oog is geweest voor de Joodse wortels van het christendom. Maar is het niet zo dat deze twee godsdiensten tegenover elkaar staan waar het de Messias betreft? En ook met betrekking tot het begrip 'verzoening', één van de wezenskenmerken van het christendom? Het kan toch niet zo zijn dat Jezus de Messias is en dat hij het tegelijkertijd niet is? Het één is waar, of het ander is waar. Dat neemt uiteraard niet weg dat er synergie mogelijk kan zijn.

Antwoord : Als je het christendom definieert als datgene wat de kerkvaders en de theologen na hen ervan hebben gemaakt, dan heb je zeker gelijk. Dan staan jodendom en christendom lijnrecht tegenover elkaar. Maar als je het christendom definieert als het geloof en de levenspraktijk van Jezus en zijn eerste joodse volgelingen, dan ontstaat er een ander soort christendom dat volgens mij authentieker is. Er is namelijk geen reden om aan te nemen dat Jezus over zaken als 'verzoening' en de 'messias' anders dacht dan zijn Aramees-joodse tijdgenoten deden. In Matteüs 5:23-24 vind je bijvoorbeeld de typisch joodse opvatting over verzoening: eerst zelf verzoening met je medemens bewerken, daarna met God via je eigen gang naar het altaar. De latere christelijke verzoeningsleer is gebaseerd op de brieven van Paulus, die geen Aramese jood, maar een Hellenistische jood was. Hij heeft Jezus' opvattingen zoals we die kennen uit de evangeliën, niet echt gekend, maar een heel eigen theologie over Jezus ontwikkeld. Daarop hebben de kerkvaders later voortgebouwd.

Datzelfde geldt voor het begrip 'messias'. In het Aramese jodendom van Jezus bestond niet de idee dat er één unieke messias was of zou komen. Meer joodse leiders of geleerden konden een messiaanse functie vervullen als zij een bijdrage leverden aan de komst van het messiaanse rijk, het koninkrijk van God. Dat is de toestand waarin het joodse volk in vrijheid kan leven voor God volgens de regels en voorschriften in Zijn Tora. Die vrijheid was onder de Romeinse bezetting zeer beperkt in Jezus' tijd. Het christendom komt dichter bij Jezus en zijn opvattingen als we hem gaan zien als een messiaanse gestalte of als een "messiasfiguur", dat wil zeggen iemand die de messiaanse tijd heeft voorgeleefd en op die manier een bijdrage heeft geleverd aan de komst ervan. Dan kunnen christenen ook vandaag met joden blijven uitzien naar en werken aan de definitieve komst van de messiaanse tijd.


This is the website of Peter van 't Riet