Vraag&Antwoord

Stefanus (4) - Peter van 't Riet - 2015
Was de steniging van Stefanus een letterlijke steniging?

Vraag : Denk je dat de steniging van Stefanus in Handelingen 7 een letterlijke steniging was? Zo nee, hoe zie je dat dan? En zo ja, wie voerde die steniging dan uit?

Antwoord : In het verhaal in Handelingen 7 is de steniging letterlijk een steniging geweest. In het joodse recht van die dagen moest die worden uitgevoerd door de mannen die de beschuldiging tegen Stefanus hadden ingebracht en door hun getuigen. Maar de vraag is natuurlijk of Lukas met dit verhaal het verslag van een historische gebeurtenis heeft geschreven. Dat is niet vanzelfsprekend.

De hele procesgang maakt geen zorgvuldige indruk. En joods doodvonnis mocht bijvoorbeeld nooit op dezelfde dag worden uitgevoerd. En überhaupt een doodvonnis goedkeuren en laten uitvoeren was in die tijd voorbehouden aan de Romeinen die er in dit verhaal helemaal niet aan te pas komen. De onrechtmatige executie is dus een bewijs ex post (na afloop) voor Stefanus' gelijk: de tempel wordt door zijn aanhangers beschermd met ongeoorloofde gewelddadige middelen. Maar we moeten nog iets in ogenschouw nemen.

Het is namelijk de vraag of Lukas dit verhaal bedoeld heeft als een glorieuze martyrologie. Ik zie de Handelingen niet als een historisch verslag, maar als een onderzoek van Lukas naar verschillende messiaanse strategieën. In Handelingen 6 en 7 laat hij in de persoon van Stefanus een messiaanse benadering zien van een felle anti-tempel mysticus. Stefanus' optreden loopt desastreus af. Niet alleen wordt hijzelf gedood, maar zijn optreden heeft bovendien een ernstige geloofsvervolging van de Gemeente van Jezus' aanhangers tot gevolg. Ik denk dat Lukas met deze verhalen heeft willen laten zien dat de roekeloze, onrealistische, mystieke anti-tempelprediking à la Stefanus een doodlopende weg is geweest die niet voor herhaling vatbaar was.

Te vaak denkt men dat Lukas altijd positief staat tegenover de inhoud van de verhalen die hij vertelt. Maar lang niet alle joodse verhalen worden verteld om te laten zien hoe het wél moet. Veel verhalen worden juist verteld om te laten zien hoe het níet moet! Het verhaal over Stefanus is mijns inziens zo'n verhaal.


This is the website of Peter van 't Riet