Vraag : De IKON herhaalde enkele maanden geleden een uitzending van de rubriek “Het vermoeden” naar aanleiding van het overlijden van mevrouw Aleid Schilder. Daarin kwam een oeroud Joods scheppingsverhaal aan de orde, waarin in de hemel de vrouwelijke helft van God voorstelt om een schepping te maken. Dat ontraadt de mannelijke helft van God omdat Deze lijden, pijn en verdriet voorziet. Wanneer de vrouwelijke helft van God zegt dat Ze zelf zal meegaan, stemt de mannelijke helft toe. Het verhaal zou voorkomen in “Het Hebreeuwse Alfabet” van F. Weinreb, maar in deel 15 "De Schepping" heb ik het verhaal niet kunnen vinden. Mijn vraag is of u dit verhaal kent en hoe ik aan een zo origineel mogelijke versie kan komen. Via Internet heb ik wel het citaat van mevrouw Schilder over het verhaal gevonden, maar de vraag is of die weergave compleet is.
Antwoord : Ik ken het verhaal niet. Als het werkelijk in de door u aangegeven vorm heeft bestaan, dan moet het uit de joodse mystiek komen. Maar op internet, waar veel joods-mystieke teksten te vinden zijn, heb ik het bijvoorbeeld in de Zohar niet kunnen vinden. Nu heeft mystiek niet mijn grootste interesse en de Zohar heb ik al enige tijd niet meer in mijn bibliotheek staan, dus met zekerheid kan ik daar niets over zeggen. Het verhaal heeft wel een "structuur" die vaker voorkomt in joodse (scheppings)verhalen (zie daarover mijn brochure Joodse scheppingsverhalen). Discussies tussen God en de Tora bijvoorbeeld over de vraag of de mens wel of niet moet worden geschapen. Of tussen God en de engelen of de Tora wel of niet aan de mensen moet worden gegeven.
Ook de gedachte dat God twee kanten heeft: een strenge rechtvaardige en een vergevingsgezinde barmhartige kant respectievelijk tot uitdrukking komend in de aanduidingen Eelohiem (God) en Adonai (de Naam, de Eeuwige), is gangbaar in de rabbijnse literatuur. Maar dat dit "mannelijk" resp. "vrouwelijk" genoemd zou worden, daarvan ben ik eerder geen voorbeelden tegengekomen. De oude rabbijnen zijn zeer terughoudend zo niet afwijzend om erotische, laat staan seksuele beelden met God te verbinden. In de latere joodse mystiek, de kabbala, is men daar vrijmoediger in en lopen de mannelijke en vrouwelijke lijnen via de sefirot, de emanaties van God waaruit de wereld voortkomt. Of het verhaal waaraan u refereert (indien het bestaat) "oeroud" is, betwijfel ik in die zin dat het (in dat geval) waarschijnlijk uit de middeleeuwse joodse mystiek afkomstig is. Mystieke voorstellingen en verhalen worden door de aanhangers ervan in het algemeen ouder voorgesteld dan ze werkelijk zijn. Ik kan u dus niet volledig uit de onzekerheid helpen, maar wellicht heeft u hier iets aan.